Cảm thụ âm nhạc của người Việt và sự tiếp nhận âm chuẩn Châu Âu

Nhiều năm qua, Việt Nam được mặc định là vùng trũng của nghệ thuật hàn lâm.

Ở châu Âu, hầu hết dân chúng đều yêu thích nhạc cổ điển. Việt Nam không có được xuất phát điểm như thế nhưng lớp công chúng yêu nghệ thuật hàn lâm đang dần được xây dựng, nhờ nỗ lực của nhiều phía.

Xây dựng tình yêu âm nhạc hàn lâm bằng cách:

1. Tới nhà hát và nghe những giai điệu tuyệt vời do dàn nhạc biểu diễn.

2. Nghe“Hòa nhạc thính phòng” từ internet

3. Thưởng thức nhạc cổ điển của Mozarts, Bethoveen

4. Nghe nhạc Opera

Tính phong phú và đa dạng trong âm điệu và tiết tấu âm nhạc dân gian truyền thống Việt Nam đã tạo nên bản sắc âm nhạc Việt Nam.

Việt Nam là quốc gia với hơn 50 dân tộc anh em cư trú rải rác trên một địa hình kéo dài từ 23o22′ Bắc xuống tới gần vùng xích đạo, điều kiện địa lý  tự nhiên phong phú với sông, biển, núi, rừng, đồng bằng,… Tất cả đã tạo nên sự phong phú, đa dạng của mỗi vùng dân cư, mỗi vùng địa lý, mỗi cộng đồng dân tộc và sắc tộc về tính chất văn hoá, phong tục tập quán, ngôn ngữ cũng như bản sắc văn hoá và nghệ thuật của cư dân từng vùng. Những yếu tố này đã tạo nên những đặc điểm tâm sinh lý, phong tục tập quán và tôn giáo tín ngưỡng, những đặc điểm về ngôn ngữ cũng như văn học nghệ thuật trong đó có âm nhạc đặc trưng tiêu biểu.Nhờ vậy nên nền âm nhạc dân gian, âm nhạc mỗi vùng đất nước ta đều có sự đa dạng, độc đáo khác nhau.

Cảm thụ âm nhạc của người Việt và sự tiếp nhận âm chuẩn Châu Âu

Theo các chuyên gia, các nhà nghiên cứu xã hội học, dân tộc và âm nhạc học trong và ngoài nước cho rằng: người Việt ta có một chỉ số cảm thụ âm nhạc khá tốt nhưng trong việc nhận biết hai thành tố cơ bản của âm nhạc  là cao độ và tiết tấu thì cũng có những biểu hiện chênh lệch, không đồng đều, cụ thể là nhận biết về tiết tấu thường kém hơn, yếu hơn về cảm nhận, nhận biết đối với cao độ. Đây là một nhận xét, đánh giá mang tính tổng kết được  rút ra trong quá trình giảng dạy, đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp của nhóm tác giả Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam trong cuốn Những tiêu chí xác  định năng khiếu âm nhạc để tuyển chọn học sinh cho các cơ sở đào tạo âm nhạc trên phạm vi toàn quốc.

Phải thừa nhận rằng, nhìn chung đối với trẻ em Việt Nam, sự phản xạ và nhận biết về tiết tấu so với trẻ em Châu Âu, Bắc Mỹ và Đông Bắc Á có phần hạn chế hơn. Thực tế cho thấy phản xạ về nhận biết cao độ ở  trẻ em Việt Nam có phần vượt trội hơn phản xạ về nhận biết tiết tấu.

Với những đặc điểm về ngôn ngữ, văn học nghệ thuật của đất nước, con người Việt Nam, có thể thấy sự tiếp thu âm chuẩn Châu Âu được bắt đầu hình thành khi Trường Âm nhạc Viễn Đông do người Pháp mở vào năm 1927. Và chúng ta cần khách quan thừa nhận rằng: vai trò lịch sử và ý nghĩa thực tiễn quý báu mà quá trình du nhập âm nhạc và nhạc cụ phương Tây vào Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX tới trước năm 1945. Sự tiếp nhận này đã dẫn đến sự ra đời và phát triển của nền âm nhạc Việt Nam, trong đó nghệ thuật âm nhạc hàn lâm cổ điển Châu Âu là nòng cốt. Như vậy, khái niệm “tiếp nhận nghệ thuật âm nhạc hàn lâm Châu Âu” hiện nay được hiểu là nền âm nhạc Việt Nam hiện đại được giới hạn từ năm 1945 đến nay, với sự ra đời của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, nay là Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đặc biệt là công tác đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp được  xác định và hình thành kể từ sau hoà bình lập lại năm 1954 và sự ra đời của Trường Âm nhạc Việt Nam, nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, một trung tâm đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp đầu tiên của Đông Dương và khu vực theo định hướng và các tiêu chí học thuật hàn lâm của trường phái  âm nhạc cổ điển Châu Âu.